تیرآهن از مهم ترین پروفیل های ساختمان محسوب می شود. همین امر موجب شده است که خرید تیرآهن امری مهم تلقی شود. تیر آهن به دو صورت در بازار موجود است. تیرآهن معمولی یکی از انواع تیرآهن است که با علامت اختصاری I یا NP نوشته شده می شود. تیرآهن بال پهن نیز با علامت H یا IPB نوشته می شود. در این تیرآهن ارتفاع و بال آن اندازه ای مساوی دارند.
تیرآهن نوع اول معمولی است و ارتفاعی معادل ۸۰ تا ۶۰۰ میلی متر دارد. این نوع تیرآهن بیشتر عرضه شده و همواره مورد استفاده عموم قرار می گیرد. موارد استفاده این تیرآهن در ستون ها، خرپا ها، نعل درگاه ها، بیم ها، پوشش سقف ها و پل های لانه زنبوری است.
اهمیت خرید تیرآهن این است که تیر آهن از مهم ترین پروفیل های ساختمانی است. از این پروفیل در اغلب پروژه‌های صنعتی هم استفاده می شود. هنگام خرید تیر آهن به این نکته دقت کنید که تیرآهن به سه صورت تیرآهن (IPE استاندارد اروپا و ایران)، تیرآهن (INP استاندارد چین و روسیه) و همچنین تیرآهن (IPB بال پهن) یافت می‌شود.
تیر آهن IPE و INP ارتفاعی برابر ۸۰–۶۰۰ میلی متر و تیرآهن IPB ارتفاعی برابر با ۱۰۰–۱۰۰۰ میلی متر دارد. تیرآهن معمولی و استاندارد I شکل در ایران موجود است. این نوع از تیرآهن در بازار ایران طبق استانداردهای اروپا تولید شده است. ضخامت بال این نوع از تیرآهن نیز ثابت است.
تیرآهن IPE
این نوع تیراهن با نام تیرآهن معمولی شناخته می‌شود. تیرآهن معمولی از نظر شکل ظاهری شبیه I انگلیسی است. روش تولید آن مطابق با استانداردهای اروپا است. بال این نوع ضخامت ثابتی دارد، به عبارتی ضخامت بال‌های ابتدایی و انتهایی آن کاملا مساوی است. ساختمان هایی که در ایران ساخته می‌شوند یا مهندسان ایرانی آن ها را طراحی می کنند، اغلب بر اساس این استاندارد هستند. این مساله باعث این شده که این تیرآهن بین مشتریان محبوبیت ویژه ای داشته باشد.
تیرآهنINP
این تیرآهن نیز مانند تیرآهن IPE به شکل I است. استانداردهای این تیرآهن متعلق به روسیه و چین است. تفاوت این تیرآهن با نوع IPE تنها در ضخامت بال آن ها است.در INP ضخامت بال با دورشدن از جان کاهش می‌یابد.
این دو نوع از تیرآهن که درباره آن ها توضیحات کامل ارائه شد، علاوه بر تولیدات داخلی به صورت وارداتی نیز در بازار عرضه می شوند.
تیرآهن بال پهن هاش یا IPB
تیرآهن بال پهن یا هاش، از زیر شاخه‌های تیرآهن است. تیر هاش به صورت سبک، سنگین و فوق سنگین ارائه می شود. در صورتی که بال تیرآهن با جان آن برابر باشد به آن تیرآهن بال پهن (هاش) گفته می‌شود. هاش در سایزهای ۱۰۰۰-۱۰۰ تولید می‌شود. کارخانه تولیدی ذوب آهن به دلیل توانمند شدن در ارائه هاش با سایزهای ۱۶۰، ۱۸۰ و ۲۰۰ خط تولیدی جدیدی را راه‌اندازی خواهد کرد.
انواع تیرآهن هاش
- بال‌پهن سنگین HEB
- بال‌پهن سبک HEA
- سنگین TPB
تیرآهن بال پهن سنگین (HEB) به نسبت تیرآهن بال پهن سبک (HEA) ضخامت بیشتری دارد. این مساله باعث شده است که وزن تیرآهن بال پهن سبک و سنگین در سایزهای مختلف متفاوت باشد. تیرآهن در سایزهای ۱۰ تا ۱۰۰۰ تولید می شود. برای آگاهی از تفاوت وزن سبک و سنگین، در دو سایز وزن آن‌ها را بررسی می‌کنیم؛ در سایز ۱۰، نوع سبک، وزن ۲۰۰ و در نوع سنگین وزن ۲۴۰ کیلوگرم را دارد، اما در سایز ۹۰، نوع سبک وزن ۳ تن و ۲۰۰ کیلوگرم و در نوع سنگین وزن ۳ تن و ۵۵۰ کیلوگرم را دارد.
تیرآهن لانه زنبوری (CPE)
برای اینکه تیرآهن بتواند لنگر خمشی را به اندازه بیشتری تحمل کند، جان تیرآهن را به شکل ذوزنقه برش می‌دهند. در مرحله بعد آن‌ها را هم جوش می‌زنند. به این نوع تیرآهن لانه زنبوری گفته می‌شود. این تیرآهن ها دارای حفره‌‌های تو خالی در سراسر جان خود است. این برش ها باعث می شود تیرآهن جلوه ای مانند لانه زنبور داشته باشد.
عوامل تاثیر گذار برقیمت روز تیرآهن
بعضی از عوامل کلیدی موثر بر روی قیمت روز تیرآهن‌عبارتند از:
- عرضه و تقاضا
- روند صنعت
- هزینه مواد
- هزینه حمل و نقل
- فصل تولید
در ادامه به توضیح جزئیات این عوامل می پردازیم.
عرضه و تقاضا
مانند بسیاری از دیگر کالا ها، عرضه و تقاضا اثرات مستقیمی بر روی قیمت روز تیرآهن خواهد گذاشت. هنگام تقاضای بالاتر و عرضه پایین‌تر، قیمت روز تیرآهن و به تبع آن قیمت همه محصولات فولادی افزایش خواهد یافت. برعکس مورد ذکر شده، هنگام وجود تقاضای پایین تر و عرضه ی بالاتر، قیمت روندی کاهشی در پیش خواهد گرفت.
قیمت فولاد علاوه بر اینکه با میزان عرضه و تقاضا تعیین می شود، بلکه پیش بینی عرضه و تقاضا نیز روی قیمت این محصول و دنبال آن بر روی قیمت روز تیر آهن اثر گذار خواهد بود. به همین دلیل برای آگاهی از قیمت روز تیرآهن باید همواره نمودار های آمار روزانه قیمت مقاطع فولادی را زیر نظر گرفت تا قیمت روز تیرآهن را با ضریب اشتباه کم تری پیش بینی کرد.
تعداد زیادی از کارشناسان قیمت سنگ آهن را از منظر عرضه و تقاضا مورد بررسی قرار داده اند، استدلال اغلب آن‌ها این موضوع را تایید می کند که تقاضا باعث می‌شود تا قیمت سنگ آهن به شکل قابل توجهی افزایش پیدا کند. با افزایش قیمت سنگ آهن بدیهی است که قیمت فولاد و تیرآهن تحت تاثیر قرار گیرد و نمودار قیمت آن ها رو به بالا حرکت کند.
با اشاره به این که کشور چین یکی از بزرگ تولیدکنندگان تیرآهن و مقاطع فولادی است، روند بازار این کشور و همچنین رویه تولید تیرآهن در چین نقش به سزایی در تعیین قیمت روز تیرآهن خواهد داشت. بعد از تحلیل صنعت فولاد چین توسط کارشناسان، روشن شد که گسترش استفاده از فولاد و تیرآهن در این کشور باعث افزایش قیمت سنگ آهن شده است. این افزایش قیمت، قیمت روز تیرآهن را تحت تاثیر قرار داده و آن را افزایش داده است.
علاوه بر تاثیرات کشور چین بر نمودار قیمت روز تیرآهن و سایر مقاطع فولادی، نباید از اثر کشور استرالیا بر روی این نمودار غافل ماند. استرالیا یکی از تامین کنندگان اصلی سنگ آهن برای کشور چین است. کشور استرالیا نیز یک مدل رگرسیون پویا در خط تولید مقاطع فولادی ایجاد کرده است.
در نتیجه بررسی تاثیرات تولید کنندگان و مصرف کنندگان یزرگ تیرآهن و فولاد مشخص شد که قیمت فولاد خام کشور چین تاثیر بسیار قابل توجهی بر روی قیمت سنگ آهن و تولیدات آن مانند تیر آهن خواهد داشت. به دنبال این مسائل می توان گفت قیمت فولاد خام چین تاثیر به سزایی در قیمت روز تیرآهن خواهد داشت. متمرکز شدن بر صنعت فولاد چین، باعث به وجود آمدن شاخص‌هایی در تعیین قیمت سنگ آهن، تولیدات سنگ آهن، صادرات سنگ آهن و در نتیجه تولید تیرآهن و قیمت روز تیرآهن شد.
روند صنعت
همانطور که قبلا به آن اشاره کردیم قیمت به سرعت نسبت به تقاضا واکنش نشان می دهد. برای مثال اگر فعالیت صنعت خودروسازی زیاد باشد، میزان تقاضا برای فولاد نیز بالا خواهد بود. تقاضای زیاد فولاد قیمت فولاد را افزایش خواهد داد. پس از افزایش قیمت فولاد، مقاطع فولادی نیز دچار افزایش قیمت خواهد شد و در نتیجه قیمت روز تیرآهن افزایش می یابد. عکس این روند نیز برقرار خواهد بود.
هزینه مواد
فلز قراضه و سنگ آهن، دو ماده اصلی تشکیل دهنده فولاد هستند. محدود بودن این دو منبع باعث می شود نسبت عرضه به تقاضا کاهش پیدا کند. در نتیجه این محدودیت قیمت مواد اولیه افزایش خواهد یافت. افزایش قیمت مواد اولیه نیز هزینه های تولید و قیمت تولیدات را بالا می برد. به این صورت است که بالا رفتن قیمت مواد اولیه باعث افزایش قیمت روز تیرآهن خواهد شد. البته این افزایش قیمت تنها به تیرآهن خلاصه نمی شود. همه تولیداتی که از این مواد اولیه ساخته می شوند نیز افزایش قیمت را تجربه خواهند کرد.
هزینه حمل و نقل
هزینه حمل و نقل یکی از فاکتور هایی است که قیمت بسیاری از کالا ها را تخت تاثیر قرار می دهد. تاثرپذیری قیمت کالا ها از هزینه های حمل و نقل از آن جا نشات می گیرد که هنگام عرضه ی محصولات به بازار، هنگام جابه جایی تولیدات به انبار، هنگام جمع آوری مواد اولیه و گاهی هنگام تولید محصول، حمل و نقل نقش و اثر پررنگی دارد.
تولید کنندگان هنگام قیمت گذاری محصولاتشان هزینه ای که حمل و نقل به آن ها تحمیل کرده است را نیز در نظر خواهند گرفت. به همین دلیل است که حمل و نقل نیز نقش خاص خود را در تعیین قیمت روز تیرآهن خواهد داشت.
برای مدیریت هزینه های حمل و نقیل باید روی فاکتور هایی مانند شرایط حمل و نقل، ریسک حمل و نقل و مدیریت زمان در حمل و نقل تمرکز داشت. این فاکتور ها می توانند بر روی قیمت حل و نقل اثر گذار باشند. اثر گذاری این پارامتر ها بر روی حمل و نقل در انتها بر روی قیمت روز تیرآهن اثر خواهد گذاشت.
فصل تولید
اثر گذاری فصلی که تولید در آن صورت می گیرد برای همه تولید کنندگان کاملا واضح است. اثر این فاکتور به اندازه ای است که حتی الگو و حالت ها حمل و نقل را نیز تغییر می دهد. هر کدام از فصل ها میزان تقاضای متفاوتی دارند و این تغییرات تقاضا موجب نوسانات بازار در فصول مختلف سال خواهد شد.
تاثیرات کلی بر قیمت روز تیرآهن
کارشناسان حرفه ای این حوزه اغلب از روش‌های همگام سازی برای مطالعه رابطه میان قیمت‌های واردات استفاده می‌کنند. برای مثال روش‌های آزمون همگام سازی برای تحلیل تجربی یکی از عوامل موثر در واردات و قیمت گذاری خواهد بود.
روش‌های کمی و کیفی مختلفی برای تحلیل آن دسته از فاکتورها که در موضوع هزینه و قیمت‌ها تاثیر دارند، وجود دارد. بررسی این روش ها می‌تواند برای به دست آوردن اطلاعات بیشتر در این زمینه تاثیر بسیار خوبی داشته باشد.
برای جمع بندی مطلب می‌توان ادعا کرد که تقاضای تیرآهن در چین تاثیر مستقیمی بر روی روند قیمت گذاری مقاطع فولادی خواهد داشت. طبق نتایج به دست آمده کشور چین در هر دو دوره واردات سنگ آهن و تولید فولاد خام، می‌تواند نقش مهمی در تغییر قیمت روز تیر آهن داشته باشد.
میزان اثر گذاری هر یک از عوامل در زمان های مختلف دارای تفاوت هایی خواهد بود. کاهش قیمت واردات و میزان تاثیر مثبت تولیدات فولاد خام بر قیمت سنگ آهن، به تدریج قیمت سنگ آهن را افزایش خواهند داد. علاوه بر همه فاکتور های بررسی شده، قیمت های بین المللی نیز دارای تاثیراتی بر قیمت روز تیرآهن هستند.
اگر در زمانی که قیمت سنگ آهن با افزایش مواجه می‌شود، کشورهای تولید‌کننده تولیدات خود را به شکل بهینه سازی شده انجام دهند و روی میزان مصرف اثر کنترلی داشته باشند، می توان انتظار داشت که به مرور زمان و طی دوره ای کوتاه تعادل و ثبات به بازار های بین المللی و بازار های داخلی کشور ها باز گردد.
