ورق اسید شویی، یکی از دسته‌های مختلف ورق‌های فولادی است. نام این ورق یعنی «ورق اسید شویی» برگرفته از نحوه تولید این ورق کاربردی است. نحوه تولید ورق اسید شویی به این صورت است که، ناخالصی‌هایی که در ورق‌های نورد گرم وجود دارند، توسط اسیدهایی از انواع گوناگون، حذف می‌شوند و در نهایت ورق اسید شویی تولید خواهد شد. صاف و مسطح‌تر بودن ورق اسید شویی نسبت به ورق سیاه، باعث شده است که ورق‌های اسید شویی در برخی موارد جایگزین ورق‌های سیاه شوند. در ادامه، به شرح مفصل‌تر نحوه ساخت ورق‌های اسید شویی، کاربرد و ویژگی‌هایشان خواهیم پرداخت.
نحوه تولید ورق اسید شویی
۱- حذف پوسته‌ها و ناهمواری‌های سطح ورق سیاه
اولین مرحله‌ای که در طی فرایند تولید ورق اسید شویی انجام می‌شود، حذف پوسته‌ها و ناهمواری‌ها با ایجاد فشار و تخت کردن آن‌ها است. طی این مرحله، ورق‌های سیاه، از میان غلتک‌های دو طرفه عبور داده می‌شوند تا به این صورت هم از حالت رول خارج شوند و هم ناهمواری‌های روی سطح آن‌ها، محو شود.
۲- متصل کردن ورق‌ها به یکدیگر:
مرحله بعدی در فرایند تولید ورق اسید شویی، اتصال ورق‌ها به یکدیگر است. طی این مرحله، ورق‌های فولای به صورت متوالی به یکدیگر جوش داده می‌شوند. سپس محل‌های جوشکاری شده توسط دستگاه برش، مسطح خواهد شد.
۳- حذف پوسته‌های ریز
مرحله سوم کار نیز، مشابه مرحله اول خواهد بود. بدین صورت که ورق‌های به هم متصل شده، از میان تعدادی غلتک (تعدادی بیشتر از مرحله اول) و با اعمال فشار زیادتر، عبور می‌کنند. در این مرحله، پوسته‌های ریزی که تاکنون از بین نرفته‌اند، محو شده و ناهمواری‌های حاصل از جوشکاری نیز بهبود می‌یابند.
۴- ورود به وان اسید شویی:
اصلی‌ترین مرحله‌ی تولید ورق اسید شویی، این مرحله است. در این مرحله، چندین مخزن که حاوی اسید هستند، مورد استفاده قرار می‌گیرند. این مخزن‌های به صورت متوالی و پشت سر هم قرار دارند و ورق‌ها به صورت یک طرفه از این مسیر عبور می‌کنند. طی مسیر ورق‌ها، اسید شویی شده و از وان خارج می‌شوند. سپس ورق‌ها، توسط آب شستشو داده می‌شوند و در نهایت خشک خواهند شد.
۵- برش و بررسی ورق اسید شویی:
در این مرحله، هدف، یکسان سازی عرض ورق‌ها است. بدین جهت، لبه‌های اضافی ورق‌ها حذف شده و سپس با به کار گیری اشعه ایکس، بررسی ورق اسید شویی، از لحاظ کیفیت اسید شویی و یک نواخت بودن آن در تمام سطح ورق، انجام خواهد شد.
۶- روغن کاری و رول کردن ورق اسید شویی:
این مرحله، که مرحله آخر نیز هست، با هدف جلو گیری از زنگ زدن ورق اسید شویی انجام می‌شود. بدین جهت، برای تسریع جذب روغن توسط ورق، از بارهای الکتریکی کمک گرفته می‌شود. پس از آن نوبت به برش ورق‌ها و سپس، رول کردن آن‌ها می‌رسد.
هدف از اسید شویی کردن ورق چیست؟
به منظور جلو گیری از پیشرفت وضعیتی که در نتیجه درجه حرارت بالا، لایه اکسیدی به وجود آورده است، از محلول‌های اسیدی استفاده می‌شود. از آن جا که پیشرفت لایه اکسیدی که در نتیجه دمای بالا به وجود آمده، سریع و عمیق است، جلو گیری از پیشروی آن امری مهم است که با استفاده از فرایند اسید شویی میسر خواهد شد.
انواع اسیدهایی که برای فرایند اسید شویی ورق‌های فولای (نورد گرم یا ورق سیاه) مورد استفاده قرار می‌گیرند:
هیدروکلریک اسید: اولین و متداول‌ترین اسیدی که بدین جهت مورد استفاده قرار می‌گیرد، هیدروکلریک اسید است. استفاده از این اسید موجب کاهش رسوب هیدروژن از طریق انتشار، کاهش رسوب نمک‌های آهن روی سطح ورق و کاهش هزینه گرمایش می‌شود.
معایب و مضراتی که در مورد هیدروکلریک اسید وجود دارند عبارتند از: خروج بخار با دمایی بالاتر از دمای محیط، هزینه بر بودن سیستم‌های بازیابی اسید، افزایش خوردگی تجهیزات، ایجاد هزینه بیشتر در جهت دفع منیزیم
سولفوریک اسید:
یکی دیگر از اسیدهایی که برای فرایند اسید شویی ورق‌های فولادی مورد استفاده قرار می‌گیرد، سولفوریک اسید است. این اسید را به راحتی می‌توان تجدید کرد و این یکی از مزایای آن محسوب می‌شود. از دیگر مزایای آن می‌توان به افزایش دما، بازیابی سولفات آهن و کنترل فرایند با استفاده از درجه حرارت، اشاره کرد.
از جمله معایبی که می‌توان برای سولفوریک اسید برشمرد نیز عبارتند از: نفوذ زیاد در فولاد، فرسایش زیاد فولاد، افزایش نفوذ هیدروژن در فولاد، چسبندگی باقی‌مانده‌ها، نیاز به گرم کردن.
هیدروکلریک اسید یا سولفوریک اسید؟!
در میان این دو اسید که به جهت فرایند اسید شویی ورق‌های فولادی مورد استفاده قرار می‌گیرند، هیدروکلریک اسید به دلیل مزایا و برتری‌هایش، نسبت به سولفوریک اسید ارجحیت دارد. از مهم‌ترین مزایایی که هیدروکلریک اسید نسبت به سولفوریک اسید دارد، مقرون به صرفه بودن آن است. دیگر مزایایی که این اسید دارد عبارتند از : قدرت بیشتر، ایجاد فرسایش کمتر، قابلیت اثر بخشی در دمای پایین‌تر و.. .
کاربرد ورق‌های اسید شویی
از آن جایی که این محصول، حاصل تغییر و یا بهبود ورق سیاه یا نورد گرم است، پس می‌توان در همه‌ی مواردی که ورق سیاه یا نورد گرم استفاده می‌شد، ورق اسید شویی را جایگزین نمود. در ضمن، به دلیل این که ورق‌های اسید شویی، نسخه بهبود یافته‌ی ورق‌های سیاه یا نورد گرم هستند، مزایا و قابلیت‌های کاربردی بیشتری نیز دارند. حال با چند مورد از کاربردهای ورق‌های اسید شویی آشنا شویم:
۱- قابل استفاده جهت تولید انواع لوله و پروفیل برای مصارف ساختمانی
۲- استفاده در جهت تولید قطعات خودرو. مانند بدنه، شاسی، چرخ و…
۳- مناسب برای ساخت مخازن گاز مایع و مخازن تحت فشار
۴- تولید مخازن گازی و محصولات گالوانیزه با فرم دهی مجدد ورق‌های اسید شویی
۵- قابل استفاده در زمینه‌های مختلف صنعت لوله سازی. مانند تولید لوله‌های آب، گاز، نفت و…
ابعاد و ویژگی‌های ورق اسید شویی:
ورق‌های اسید شویی، در انواع مختلف، به صورت رول و ورق تخت، تولید و عرضه می‌شوند. این ورق‌ها، بسته به مصارف و کاربردهای گوناگون، در ابعاد مختلفی تولید می‌شوند.
ابعاد ورق اسید شویی رول: در ایران، ورق‌های اسید شویی رول، معمولا در ابعادی به عرض ۱۰۰ یا ۱۲۵ سانتی متر و به ضخامت ۱.۵ تا ۶ میلی متر تولید و عرضه می‌شوند.
ابعاد ورق اسید شویی تخت: این ورق‌ها اگر در نوع برشی تولید شوند، در هر اندازه‌ای قابل برش هستند. اما اگر به صورت فابریک تولید و عرضه شوند، معمولاً در ابعادی به عرض ۱ تا ۱.۲۵ متر و طول ۲ تا ۲.۵ متر تولید می‌شوند.
استانداردهای تولید ورق‌های اسید شویی:
استانداردهای مختلفی برای تولید ورق‌های اسید شویی وجود دارند که هر کارخانه، برای تولیدات خود آن را مشخص می‌کند. هر یک از این استانداردها، ورق‌های اسید شویی را به گریدهای مختلفی تقسیم می‌کند.
سخن آخر:
در این محتوا سعی شد مطالب مفیدی در رابطه با ورق‌های اسید شویی برای شما عزیزان شرح داده شود. همان طور که گفتیم، ورق‌های اسید شویی، دسته‌ای از ورق‌های فولادی هستند که در نتیجه‌ی ایجاد تغییرات و فرایندی خاص بر روی ورق‌های نورد گرم و یا ورق سیاه، تولید می‌شوند. علت آن نیز این است که ورق‌های اسید شویی کاربرد بهتر و مفیدتری نسبت به ورق‌های نورد گرم دارند و می‌توانند جایگزین آن‌ها شوند. در ضمن، فرایند اسید شویی، قبل از تولید ورق‌های نور سرد نیز انجام می‌شود. به هر حال، جهت انجام فرایند اسید شویی، از اسیدهایی به جهت جلو گیری از روند پیشرفت اکسید شدن ورق‌ها استفاده می‌شود. اسیدهایی که مورد استفاده قرار می‌گیرند، می‌توانند هیدروکلریک اسید یا سولفوریک اسید باشند. البته در این میان هیدروکلریک اسید، ارجح‌تر است.
