محاسبه وزن میلگرد آجدار یکی از اولین نکاتی است که مهندس عمران به منظور رعایت استانداردهای ساختمان سازی باید بداند. چرا که اطلاع دقیق از وزن میلگرد و مواد فولادی و صنعتی استفاده شده در آن میتواند به پیشرفت و رعایت استانداردها در طول پروژه کمک بسیازی کند.
اهمیت وزن میلگرد آجدار
طراحان و مهندسان ساختمان علاوه بر مشخصات فنی ، نیاز دارند تا برای طراحی سازه و همچنین ارزیابی هزینه آن از وزن و محاسبه وزن میلگرد آجدار مطلع شوند. به طور کلی میلگردهای موجود در بازار ایران در چهار گرید A1، A2، A3، و A4 تقسیم بندی می شود.
مشخصات فنی هر گرید متفاوت از دیگری بوده و کارخانه های مختلف اقدام به تولید این محصولات کرده اند. از آنجا که قیمت میلگرد بر اساس وزن آن بر حسب کیلوگرم تعیین می شود، لذا محاسبه وزن هر شاخه میلگرد، و یا وزن بر واحد طول آن اهمیت پیدا می کند.لذا لازم است تا هنگام خرید مشخصات فنی میلگرد با پلاک نصب شده بر روی محصول مطابقت داده شده، و از صحت وزن میلگرد اطمینان حاصل شود.
بنابراین محاسبه وزن میلگرد نیز همانند شناخت مشخصات فنی میلگرد دارای اهمیت است. در ادامه به انواع روش های محاسبه وزن میلگرد آجدار پرداخته می شود.
روش های محاسبه وزن میلگرد آجدار
برای محاسبه وزن میلگرد آجدار می توان از روش های مختلفی استفاده کرد. هر کدام از این روش ها در زمان ها و مکان های مختلف و همچنین با توجه به موقعیت شخص (کارفرما، طراح، خریدار و…)، نسبت به دیگری دارای اولویت خواهد بود. چهار روش رایج و شناخته شده محاسبه وزن میلگرد آجدار ، که افراد مختلف بنا بر نیاز خود از آن ها استفاده می کنند عبارت است از:
- استفاده از جداول استاندارد مورد نظر برای محاسبه وزن میلگرد آجدار
- استفاده از جدول وزنی کارخانه تولید کننده برای محاسبه وزن میلگرد آجدار
- استفاده از جدول اشتال برای محاسبه وزن میلگرد آجدار
- استفاده از روابط ریاضی و تجربی برای محاسبه وزن میلگرد آجدار
جدول وزنی میلگرد آجدار
تولید میلگرد آجدار در کارخانه های مختلف برای دستیابی به کیفیت مناسب و اصولی ، طبق یک معیار انجام می شود. این معیار که استاندارد نامیده می شود برای هر کشور و یا برای هر کارخانه متفاوت است؛ به این معنا که هر کارخانه برای تولید محصول خود از استانداردهای خاصی استفاده می کند. از معروف ترین این استانداردها می توان به استاندارد ASME آمریکا، DIN آلمان، GOST روسیه، JIS ژاپن، BS انگلیس اشاره کرد.
در کشور ایران نیز سازمان ملی استاندارد ، معیاری را بر اساس استاندارد GOST روسیه تبیین کرده و آن را تحت عنوان استاندارد ملی به شماره ۳۱۳۲ (ISIRI 3132) منتشر کرده است. در هر کدام از این استانداردها به موضوعات مختلفی از جمله وزن میلگردها پرداخته شده و جدولی تحت این عنوان در نظر گرفته شده است. از آنجا که اکثر کارخانه های ایرانی از استاندارد ملی ایران برای تولید میلگردهای خود بهره می برند، جدول وزنی میلگردهای تولید شده تحت این استاندارد در جدول زیر نشان داده شده است.
| جدول وزنی میلگرد طبق استاندارد ملی ایران (۳۱۳۲) | ||
| مقدار روا داری میلگرد آجدار (%) | وزن میلگرد شاخه ۱۲ متری (kg) | سایز میلگرد (mm) |
| ۸ | ۴.۷۴ | ۸ |
| ۶ | ۷.۳۹ | ۱۰ |
| ۶ | ۱۰.۶۵ | ۱۲ |
| ۵ | ۱۴.۵۲ | ۱۴ |
| ۵ | ۱۸.۹۶ | ۱۶ |
| ۵ | ۲۴ | ۱۸ |
| ۵ | ۲۹.۶۴ | ۲۰ |
| ۵ | ۳۵.۷۶ | ۲۲ |
| ۴ | ۴۶.۲ | ۲۵ |
| ۴ | ۵۷.۹۶ | ۲۸ |
| ۴ | ۷۵.۷۲ | ۳۲ |
| ۴ | ۹۵.۸۸ | ۳۶ |
جدول وزنی سازنده
کارخانه های تولید کننده میلگرد جداولی را تحت عنوان جدول وزنی محصولات خود ارائه می دهند. از آنجا که هر کارخانه میلگردهای خود را طبق استاندارد تولید می کند ، لذا وزن میلگردهای آن ها تقریبا برابر با مقدار تعیین شده در استاندارد است.
اما اختلاف این اعداد با اعداد استاندارد معمولا ناشی از خطای تولید کارخانه است. بنابراین می توان نتجه گرفت که هر چقدر وزن میلگرد تولید شده در کارخانه به اعداد مورد نظر در استاندارد نزدیک تر باشد، کیفیت محصول بهتر و دقیق تر خواهد بود. در ادامه جدول وزنی میلگردهای تولید کنندگان معروف ایرانی نظیر کارخانه های آناهیتا گیلان، ذوب آهن اصفهان، امیرکبیر خزر و …. نشان داده شده است.
| جدول وزنی میلگردهای تولید شده توسط شرکت های مختلف ایرانی | |||||||||||
| قطر ۳۲ | قطر ۲۸ | قطر ۲۵ | قطر ۲۲ | قطر ۲۰ | قطر ۱۸ | قطر ۱۶ | قطر ۱۴ | قطر ۱۲ | قطر ۱۰ | قطر ۸ | نام کارخانه |
| ۷۶ | ۵۸ | ۴۶ | ۳۵ | ۳۰ | ۲۴.۵ | ۱۹.۵ | ۱۴.۵ | ۱۰.۶ | ۷.۳ | ۴.۷ | ذوب آهن اصفهان |
| ۷۵ | ۵۵ | ۴۵ | ۳۴.۵ | ۲۸ | ۲۳ | ۱۸ | ۱۳.۸ | ۹.۸ | ۶.۵ | ۴.۲ | آناهیتا گیلان |
| ۷۳ | ۵۶ | ۴۴ | ۳۴.۵ | ۲۸ | ۲۳ | ۱۸ | ۱۴ | ۱۰ | ۷.۵ | – | امیر کبیر خزر |
| ۷۳.۲ | ۵۶.۱ | ۴۴.۷ | ۳۴.۲ | ۲۸.۴ | ۲۳ | ۱۸.۲ | ۱۴ | ۱۰.۲ | ۷.۱ | ۴.۵ | آذر فولاد امین |
| ۷۵ | ۵۸ | ۴۶ | ۳۵ | ۲۹ | ۲۴ | ۱۹ | ۱۴.۵ | ۱۰.۷ | ۷.۴ | ۴.۷ | بافق یزد |
| ۷۵.۷ | ۵۷.۹ | ۴۶.۲ | ۳۵.۸ | ۲۹.۶ | ۲۴ | ۱۹ | ۱۴.۵ | ۱۰.۶ | ۸ | ۴.۷ | کویر کاشان |
| – | – | ۴۹.۵ | ۳۵.۵ | ۲۹ | ۲۳ | ۱۸ | ۱۴ – ۱۴.۵ | ۱۰.۵ | – | – | ارگ تبریز |
| ۷۵.۶ | ۵۷.۹ | ۴۶ | ۳۵.۷ | ۲۹.۶ | ۲۴ | ۱۸.۹ | ۱۴.۴ | ۱۰.۵ | ۷.۳ | – | نیشابور |
| ۷۵.۷ | ۵۷.۹ | ۴۶.۲ | ۳۵.۷ | ۲۹.۶ | ۲۴ | ۱۸ – ۱۸.۹ | ۱۳.۸ – ۱۴ | ۱۰ – ۱۰.۳ | – | – | نیک صدرای توس |
| ۷۵ | ۵۷ | ۴۶ | ۳۵ | ۳۰ | ۲۴ | ۱۸.۶ | ۱۴ – ۱۴.۲ | ۱۰.۹ | ۷.۴۵ | ۴.۸ | فایکو ساری |
| ۷۵ | ۵۸.۵ | ۴۵ | ۳۵.۵ | ۲۹ | ۲۴ | ۱۹.۵ | ۱۵ | ۱۰.۶ | ۷.۴ | – | زاگرس |
| ۷۴ | ۵۶ | ۴۴ | ۳۳ | ۲۷.۷ | ۲۲.۶ | ۱۷.۸ | ۱۳.۸ | ۹.۴ | ۶.۳ | ۴.۲ | ظفر بناب |
| ۶۶ | ۵۰ | ۴۶ | ۳۶.۵ | ۳۰.۴ | ۲۴.۴ | ۱۹ | ۱۵ | ۱۱ | ۷.۲ | – | آذر گستر سدید |
| – | – | – | ۳۳.۸ | ۲۷.۸ | ۲۲.۷ | ۱۷.۲ | – | – | – | – | کاوه |
| – | – | ۴۲ | ۳۵ | ۲۶.۳ | ۲۱.۷ | ۱۶.۵ | ۱۳ | ۹.۹ | – | – | جهان فولاد غرب |
| – | ۵۷ | ۴۶ | ۳۵ | ۲۹ | ۲۴ | ۱۸ | ۱۴ | ۱۴ | ۷.۵ | – | پرشین فولاد |
جدول اشتال
جدول اشتال (Stahlbau Table) معیاری بین المللی برای وزن مقاطع فولادی از جمله میلگرد بوده ، که در سال ۱۹۳۸ طبق استاندارد DIN آلمان تبیین شده است. در ایران نیز مهندسان و طراحان برای محاسبه وزن میلگردها از این جدول استفاده می کنند. نمونه ای از جدول اشتال مربوط به میلگرد فولادی، در جدول زیر نشان داده شده است. با کمک این جدول می توان موارد زیر را با توجه به قطر میلگرد بدست آورد:
- G: وزن واحد طول میلگرد بر حسب کیلوگرم بر متر
- W: گشتاور اول سطح (گشتاور مقاوم) بر حسب سانتی متر مکعب
- U: سطح روکش بر حسب سانتی متر مربع بر متر
با در دست داشتن وزن واحد طول می توان از طریق رابطه زیر وزن کل میلگردهای مورد نیاز در پروژه را محاسبه کرد:
وزن کل میلگرد = تعداد میلگرد پروژه * طول هر شاخه (عموما ۱۲ متر) * وزن واحد طول (از جدول اشتال)
| جدول اشتال میلگرد | |||
| d (mm) | G (Kg/m) | W (cm۳) | U (cm۲/m) |
| ۸ | ۰.۳۹۵ | ۰.۰۵ | ۲۵۱ |
| ۱۰ | ۰.۶۱۷ | ۰.۰۹۸ | ۳۱۴ |
| ۱۲ | ۰.۸۸۸ | ۰.۱۷ | ۳۷۷ |
| ۱۳ | ۱.۰۴ | ۰.۲۱۶ | ۴۰۸ |
| ۱۴ | ۱.۲۱ | ۰.۲۶۹ | ۴۴۰ |
| ۱۵ | ۱.۳۹ | ۰.۳۳۱ | ۴۷۱ |
| ۱۶ | ۱.۵۸ | ۰.۴۰۲ | ۵۰۳ |
| ۱۷ | ۱.۷۸ | ۰.۴۸۲ | ۵۳۴ |
| ۱۸ | ۲ | ۰.۵۷۳ | ۵۶۵ |
| ۱۹ | ۲.۲۳ | ۰.۶۷۳ | ۵۹۷ |
| ۲۰ | ۲.۴۷ | ۰.۷۸۵ | ۶۲۸ |
| ۲۱ | ۲.۹۸ | ۱.۰۵ | ۶۹۱ |
| ۲۲ | ۲.۲۶ | ۱.۱۹ | ۷۲۳ |
| ۲۳ | ۳.۵۵ | ۱.۳۶ | ۷۵۴ |
| ۲۴ | ۳.۸۵ | ۱.۵۳ | ۷۸۵ |
| ۲۵ | ۴.۱۷ | ۱.۷۳ | ۸۱۷ |
| ۲۶ | ۴.۸۳ | ۲.۱۶ | ۸۸۰ |
| ۲۸ | ۵.۵۵ | ۲.۶۵ | ۹۴۲ |
| ۳۰ | ۵.۹۲ | ۲.۹۲ | ۹۷۴ |
| ۳۱ | ۶.۳۱ | ۳.۲۲ | ۱۰۱۰ |
| ۳۲ | ۷.۱۳ | ۳.۸۶ | ۱۰۷۰ |
| ۳۴ | ۸.۴۴ | ۴.۹۷ | ۱۱۶۰ |
| ۳۷ | ۸.۹۰ | ۵.۳۹ | ۱۱۹۰ |
| ۳۸ | ۹.۸۶ | ۶.۲۸ | ۱۲۶۰ |
| ۴۰ | ۱۰.۹ | ۷.۲۷ | ۱۳۲۰ |
| ۴۲ | ۱۱.۹ | ۸.۳۶ | ۱۳۸۰ |
| ۴۴ | ۱۲.۵ | ۸.۹۵ | ۱۴۱۰ |
| ۴۵ | ۱۳.۶ | ۱۰.۲ | ۱۴۸۰ |
| ۵۰ | ۱۵.۴ | ۱۲.۳ | ۱۵۷۰ |
| ۵۲ | ۱۶.۷ | ۱۳.۸ | ۱۶۳۰ |
| ۵۵ | ۱۸.۷ | ۱۶.۳ | ۱۷۳۰ |
| ۶۰ | ۲۲.۲ | ۲۱.۲ | ۱۸۸۰ |
| ۶۵ | ۲۶ | ۲۷ | ۲۰۴۰ |
روابط ریاضی و تجربی برای محسابه وزن میلگرد آجدار
در صورتی که به جداول سازنده، جدول اشتال، و همچنین جدول استاندارد دسترسی وجود نداشته باشد، می توان از روابط زیر برای محاسبه وزن هر شاخه میلگرد استفاده کرد. مزیت این روش در آن است که به کمک این روش ها می توان وزن میلگردهای استاندارد و همچنین غیر استاندارد را محاسبه کرد. اما از طرف دیگر، لازم است تا فرد با دستگاه های اندازه گیری آشنایی داشته باشد. این روش ها عبارتند از:
استفاده از یک نمونه
در این روش برای محاسبه وزن میلگرد آجدار لازم است تا یک شاخه از میلگرد مورد نظر (با طول دلخواه) در دسترس باشد. سپس با کمک یک ترازو وزن میلگرد سنجیده می شود؛ از طرف دیگر با کمک ابزار متر، طول میلگرد نیز اندازه گیری می شود. با محاسبه طول میلگرد و وزن آن می توان با کمک رابطه زیر وزن در واحد طول میلگرد مورد نظر را محاسبه کرده و سپس به محاسبه هر شاخه میلگرد (با همان سایز و مشخصات) پرداخت. در روابط زیر واحد وزن و طول به ترتیب کیلوگرم و متر است.
طول میلگرد آزمون / وزن میلگرد آزمون = وزن در واحد طول
طول هر شاخه میلگرد (اغلب ۱۲) * وزن در واحد طول = وزن هر شاخه میلگرد
استفاده از فرمول کارگاهی
در این روش برای محاسبه وزن میلگرد آجدار جزو روش های تجربی بوده و استفاده از آن نسبتا راحت تر از روش های دیگر است. با کمک این رابطه می توان وزن در واحد طول میلگرد را با کمک قطر آن محاسبه کرد. بنابراین در این روش لازم است تا قطر میلگرد مشخص باشد. برای این منظور می توان به مشخصات فنی سازنده مراجعه کرده و یا با کمک ابزارهای اندازه گیری قطر میلگرد محاسبه شود. پس از این مرحله با کمک رابطه تجربی زیر می توان وزن در واحد طول میلگرد مورد نظر را محاسبه کرد. لازم به ذکر است که قطر میلگرد در رابطه زیر بر حسب میلیمتر و وزن بر حسب کیلوگرم است.
۱۶۲ / ۲(قطر میلگرد) = وزن در واحد طول
طول هر شاخه میلگرد (اغلب ۱۲) * وزن در واحد طول = وزن هر شاخه میلگرد
استفاده از رابطه ریاضی و چگالی فولاد
این روش نیز مشابه روش قبل بوده، با این تفاوت که اساس آن منطق ریاضی است. در این روش نیز مشابه روش قبل لازم است تا ابتدا قطر میلگرد مشخص شود. از آنجا که سطح مقطع میلگرد به صورت دایره تو پُر است، بنابراین می توان وزن آن را از طریق محاسبه حجم میلگرد (استوانه) و با توجه به وزن مخصوص (چگالی) فولاد محاسبه کرد. در این رابطه، قطر میلگرد بر حسب میلیمتر، طول آن بر حسب متر، و وزن در واحد طول بر حسب کیلوگرم بر متر است.
۴۰۰۰ / (۷.۸ * ۳.۱۴ * ۲(قطر میلگرد)) = وزن در واحد طول
طول هر شاخه میلگرد (اغلب ۱۲) * وزن در واحد طول = وزن هر شاخه میلگرد
جمع بندی
در این مقاله به اهمیت میلگرد آجدار و همچنین روش های محاسبه وزن میلگرد آجدار پرداخته شد. چهار روش رایج برای محاسبه وزن میلگرد عبارت است از: جداول استاندارد، جداول وزنی سازنده، جدول اشتال، و همچنین روابط تئوری و تجربی. هر فرد با توجه به مهارت خود و همچنین موقعیت مکانی و زمانی می تواند از هر یک از این روش ها برای محاسبه وزن میلگرد استفاده کند.
در نهایت لازم است تا وزن میلگرد محاسبه شده از تمامی روش ها در یک محدوده مشخص قرار بگیرد. سازندگان نیز سعی دارند تا میلگردهای خود را به نحوی تولید کنند تا از نظر وزنی نیز مطابق استاندارد باشد. لذا دستیابی به وزن استاندارد نکته مثبتی برای شرکت محسوب خواهد شد . برای دریافت اطلاعات بیشتر و همچنین مشاوره در مورد خرید انواع میلگرد می توانید با کارشناسان آهن مال در ارتباط باشید.
