میلگرد ترمکس چیست؟
تکنولوژی QST (Quenched and Self-Tempered) در دهه ۹۰ میلادی به منظور افزایش استحکام میلگرد بدون تغییر در آلیاژ میلگرد ابداع شد. این فرایند به این دلیل است که تغییر در ترکیبات شیمیایی فولاد، مانند افزایش کربن در آن هر چند استحکام آن را افزایش می دهد.
اما انعطاف پذیری و جوش پذیری میلگرد را کاهش داده و باعث شکننده شدن آن می شود. از این رو استفاده از تکنولوژی QST راهی بود تا بتوانند با اعمال تغییراتی در ساخت میلگرد، استحکام آن را افزاشی دهند.
پس از شناخته شدن این تکنولوژی و بهینه سازی آن در جهان، این روش به صورت یک روش استاندارد تبیین و با نام تجاری ترمکس (Thermex) به صورت وسیع در کارخانه های دنیا مورد استفاده قرار گرفت.
امروزه کارخانه های متعددی با استقرار تجهیزات مربوط به تولید میلگرد ترمکس توانسته اند استحکام تسلیم میلگرد را تا ۵۰۰ مگا پاسکال افزایش داده و گام موثری در صنعت فولاد و تولید میلگرد بردارند. میلگردهای تولید شده با این روش را می توان به سادگی و با مشاهده حرف T حک شده بر روی میلگرد شناسایی کرد.
فرایند تولید میلگرد ترمکس
فرایند تولید میلگرد ترمکس شباهت زیادی به ساخت میلگردهای معمولی دارد. تنها تفاوت آن ها شیوه سرد سازی میلگرد در مرحله نهایی است. در روش ترمکس در مرحله نهایی تولید میلگرد، از روش سرد سازی سریع در مدت زمان مشخصی استفاده می شود.
این سرد سازی سریع باعث تغییر ساختارهای کریستالی فولاد و نهایتا افزایش سختی آن می شود. مراحل تولید میلگرد ترمکس به شرح زیر است:
مرحله اول
برای تولید میلگرد ترمکس لازم است تا ابتدا میلگرد مورد نظر توسط نورد گرم تولید شده و با دمای بالا وارد دستگاه ترمکس شود. این دستگاه متشکل از یک محفظه تو خالی برای عبور میلگرد از آن بوده و در عین حال سیالی جهت خنک سازی به درون محفظه تزریق می شود.
سیال مورد نظر معمولا آب در نظر گرفته می شود. با عبور میلگرد از درون این محفظه و پاشش سیال بر روی آن، دمای میلگرد به سرعت کاهش یافته، و همین موضوع باعث تغییر ریز ساختار فولاد و افزایش سختی و استحکام آن می شود.
اما از آنجا که سرعت سرد سازی و همچنین مدت زمان سرد سازی میلگرد درون محفظه ترمکس به صورت کنترل شده است، لذا فقط سطح بیرونی میلگرد دچار این تغییر می شود؛ مرکز میلگرد (هسته آن) همچنان دارای دمای بیشتری نسبت به سطح بوده و دچار تغییر ریز ساختار نخواهد شد. بنابراین تغییر خاصی در مرکز میلگرد رخ نخواهد داد.
مرحله دوم
پس از خروج میلگرد از محفظه سرد کننده، لازم است تا میلگردها در محلی خاص و در شرایط معین به صورت موقت نگهداری شود. اصطلاحا به این مرحله حالت استراحت میلگرد نیز می گویند.
همانطور که در مرحله قبل بیان شد، سطح میلگرد با کمک دستگاه ترمکس سرد شده، اما هسته مرکزی آن همچنان داغ است؛ بنابراین برای یکنواخت سازی دمای میلگرد لازم است تا مرحله استراحت میلگرد انجام شود.
بنابراین در این گام با نگهداری میلگرد در مدت زمان مشخصی بر روی صفحات خنک کننده، حرارت هسته مرکزی میلگرد از طریق سطح بیرون آن دفع می شود. این نوع دفع حرارت و در زمان نسبتا طولانی باعث می شود تا ریز ساختار فولاد در سطح آن (که در مرحله قبل دچار تغییر شکل شده بود) مجددا تغییر کرده.
به عبارتی دچار عملیات تمپرینگ شود. این موضوع باعث می شود تا ضمن افزایش استحکام سطح میلگرد، انعطاف پذیری آن تا حد زیادی حفظ شود.
مرحله سوم
پس از طی شدن مراحل فوق، میلگرد ترمکس وارد مرحله نهایی جهت بسته بندی و بارگیری جهت انتقال به انبار و یا ارسال برای مشتری می شود. در این مرحله می توان بیان کرد که استحکام سطح میلگرد در مقدار بیشینه، و استحکام هسته مرکزی آن در کمترین مقدار خود می باشد.
این پارامتر به صورت یکنواخت از هسته تا سطح میلگرد تغییر کرده و از هر گونه تمرکز تنش و سایر نقص ها به دور است. علاوه بر این موضوع انعطاف پذیری میلگرد در کل ضخامت آن حفظ شده و حالت ترد و شکننده نخواهد داشت.
مزایای میلگرد ترمکس
از آنجا که میلگرد ترمکس دارای خواص مکانیکی خوبی بوده و افزایش استحکام آن ضمن ثابت نگه داشتن انعطاف پذیری مزیت بزرگی محسوب می شود، لذا از این میلگرد معمولا در پروژه‌های ساختمانی و عمرانی خاص استفاده می شود.
نمونه ای از کاربرد آن در ساختمان هایی است که در مناطق زلزله خیز احداث شده و احتمال وقوع زلزله در آن منطقه بالا است. لذا بدیهی است که استفاده از میلگردهایی با استحکام انعطاف پذیری بالا گزینه مناسبی محسوب می شود. از سایر مزایای میلگرد ترمکس می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افزایش سختی سطح
- حفظ نرمی و انعطاف پذیری خصوصا در هسته مرکزی
- افزایش مقاومت نسبت به خوردگی
- افزایش قابلیت جوش پذیری به دلیل عدم تغییر آلیاژ میلگرد
- افزایش مقاومت در برابر تنش های ناشی از پیچش
تفاوت میلگرد ترمکس با میلگرد TMT
میلگرد ترمکس و TMT هیچ تفاوتی با یکدیگر ندارند، چرا که هر دو میلگرد از شیوه مشابهی برای تولید میلگرد استفاده می کنند. تنها موضوعی که باعث تفاوت در آن ها می شود، موضوع استانداردی در آن هاست.
میلگردهای TMT تحت عملیات QST تولید می شوند، در حالکه میلگردهای ترمکس به شیوه ای بهبود یافته تر و تحت مجوز Thermex ساخته می شوند. لذا بدیهی است که میلگردهای ترمکس نسبت به TMT از قابلیت اطمینان بیشتری برخوردار باشند.
جمع بندی
میلگردهای ترمکس جزو متریال های معروف در ساخت سازه های نسبتا بزرگ و همچنین ساختمان های در معرض زلزله و سایر کاربردهای مشابه است. این میلگرد در فرایند ساخت خود با میلگردهای معمولی دارای تفاوت بوده، و این تفاوت ناشی از اعمال سرد سازی میلگرد در مدت زمان و سرعت سرد سازی است.
نتیجه این سرد سازی و تمپرینگ پس از آن باعث افزایش استحکام و سختی سطح میلگرد و همچنین حفظ انعطاف پذیری، خصوصا در هسته مرکزی آن می شود. بنابراین می توان با کمک این روش بدون تغییر عناصر شیمیایی میلگرد، خواص مکانیکی آن را تغییر داده و از مزایای آن بهره برد.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد میلگرد ترمکس و همچنین خرید انواع مقاطع فولادی می توانید علاوه بر وب سایت مجموعه آهن مال، از طریق شماره تلفن ۷۹۶۷۳-۰۲۱ با کارشناسان این مجموعه تماس حاصل کرده و از قیمت محصولات فولادی از جمله میلگرد ترمکس اطلاع حاصل فرمایید.
