استاندارد IGS از جمله استاندرادهای مورد استفاده در صنعت ملی گاز کشور بوده و مهندسان در قسمت های مختلف پروژه خود، از جمله قسمت طراحی و اجرا از این استاندارد استفاده می کنند. نام این استاندارد مخفف عبارت Iranian Gas Standards بوده و به معنای استانداردهای گازی ایران است.
استاندارد IGS چیست؟
معمولا زمانی که یک پروژه گازی تعریف می شود، لازم است تا قراردادی بین پیمانکاران و کارفرما منعقد شود. یکی از نکات مهم در این قرار داد، استاندارد لازم و مورد نیاز کارفرما بوده و طراحان و مهندسان باید نسبت به این استانداردها آشنایی لازم و همچنین توانایی پیاده سازی آن را داشته باشند.
هنگامی که کارفرمای پروژه شرکت گاز باشد، رعایت استاندارد IGS از الزامات آن خواهد بود. این استاندارد در قسمت های مختلفی از جمله خطوط انتقال، اجناس پلی اتیلن، پوشش و حفاظت از زنگ زدگی، ابزار دقیق، اندازه گیری و کنترل، مواد شیمیایی، اقلام برقی، اقلام مخابرات، تجهیزات ایمنی، تجهیزات فرآیندی و نقشه های اجرایی تبیین شده است. بنابراین نیاز است تا مهندسان مربوطه با این قوانین آشنا شوند. در ادامه به توضیح زیر مجموعه های این استاندارد پرداخته می شود.
تاریخچه استاندارد IGS
هنگامی که صنعت گاز وارد کشور ایران شد، استاندارد خاصی برای این موضوع تبیین نگردیده بود. اما از آنجا که برای پیاده سازی پروژه های صنعتی نیاز به استاندارد و یک سری قوانین و دستور العمل ها است، لذا به ناچار از استانداردهای روسی و خصوصا آمریکایی برای این صنعت استفاده شد.
پس از آن شرکت ملی گاز در دهه پنجاه شمسی تصمیم گرفت تا استانداردی برای صنعت گاز و متناسب با شرایط بومی کشور ایران در نظر بگیرد. در ابتدا استانداردی برای مشخصات فنی تجهیزات و مصالح، و سپس در خصوص امور مهندسی و اجرایی مواردی بیان شد. در نهایت این دستور العمل ها تحت عنوان استاندارد شرکت ملی گاز ایران نام گذاری شد. این استاندارد تا به امروز مورد استفاده مهندسان این حوزه بوده و همچنان نیز در حال تکامل است.
زیر مجموعه های استاندارد IGS
به طور کلی استانداردهای IGS را می توان به شش زیر مجموعه تقسیم کرد، که عبارت است از:
- استانداردهای مهندسیبا نماد E : در راستای کمک به مهندسان و طراحان در طراحی
- استانداردهای کالا و موادبا نماد M : این قسمت شامل مشخصات فنی تاسیسات شرکت ها و تجهیزات مورد نیاز پروژه ها است
- دستورالعمل های اجراییبا نماد C : این دستوالعمل مربوط به امور فنی است.
- دستورالعمل های بازرسی فنیبا نماد I : بازرسی های کنترل کیفی و نظارت بر پروژه ها
- دستورالعمل های بهره برداریبا نماد O : راهنمایی در خصوص تعمیر و نگهداری یا بهره برداری از پروژه
- دستورالعمل های فنیبا نماد R : راهنما در امور فنی و پروسه های تخصصی یا راهنمای انجام کار
علاوه بر گروه بندی فوق، نمادگذاری خاصی متناسب با کاربرد مورد نظر به همراه یک سری عدد به عنوان سریال استاندارد نیز بیان می شود که نشان دهنده نوع تجهیزات و یا عملیات مربوطه است. این نمادها نیز به شرح زیر است:
- DN : شبکه توزیع
- PL : گازرسانیو خطوط انتقال
- PE : پلی اتیلن
- TP : حفاظت از زنگ
- IN : ابزار دقیقو ابزار اندازه گیری و کنترل
- CH : مواد شیمیایی
- EL : الکتریکی
- IT : مخابرات
- SF : ایمنی
- PM : تجهیزات فرآیندی
- DR : نقشه های اجرایی
- MN : تعمیرات و نگهداری
در ادامه نمونه هایی از استاندارد IGS بیان شده است، تا بتوان این موارد را بهتر درک کرد.
- انواع کنتور اندازه گیری گاز و محل های استفاده مناسب:
IGS – O-IN-100 (Gas Metering Types and the Appropriate Installing Locations)
- اتصالات زین اسبی پلی اتیلن:
IGS – M-PL-014-4 (E. Piping, Part 4 Polyethylene electrofusion saddle fittings)
همچنین می توان بیان کرد که استاندارد IGS از نظر ساختار شباهت زیادی به استاندراد IPS دارد. در بسیاری از موارد نیز از این دو استاندارد همراه با یکدیگر استفاده می شود. از جمله ویژگی این استانداردها می توان به در دسترس بودن و دو زبانه بودن آن اشاره کرد که کار را برای مهندسان آسان تر می کند.
از مراجع استاندارد IGS می توان به استانداردهایی همچون ایزو (ISO)، انجمن نفت آمریکا (API)، انجمن مهندسان مکانیک آمریکا (ASME)، موسسه استانداردهای ملی آمریکا (AISI)، و غیره اشاره کرد. رعایت دستورالعمل های ذکر شده در استاندارد IGS در زمینه های طراحی، ساخت، بهره برداری، نصب و راه اندازی باعث افزایش دقت کار و کاهش خسارات و حوادث احتمالی می شود.
همانطور که قبلا بیان شد، می توان استاندارد IGS را به دسته های مختلفی تقسیم کرد. بخشی از این استاندارد به عنوان نمونه و به منظور آشنایی در جداول زیر بیان شده است. برای دانلود کامل این استاندارد می توانید به آدرس igs.nigc.ir مراجعه کنید.
| استاندارد IGS – PM : تجهیزات فرایندی | |||
| کد استاندارد IGS | سال تصویب | عنوان انگلیسی استاندارد | عنوان فارسی استاندارد |
| M – PM – ۱۱۱ (۱) | ۲۰۱۸ | Dry Gas Filter Cartridge | المنت (کارتریج) فیلتر گاز خشک |
| I – PM – ۰۰۱ (۰) | ۱۳۹۶ | Pressure vessels | مخازن تحت فشار |
| R – PM – ۱۱۲ (۰) | ۱۳۹۶ | Acoustical Designing of Reducing and Metering Gas Stations | طراحی آکوستیکی ایستگاه های تقلیل فشار و اندازه گیری گاز |
| M – PM – ۱۱۴ (۰) | ۲۰۲۰ | Inline Silencer (TBS Stations) | دستگاه کاهنده صدا (ایستگاه های تقلیل فشار) |
| M – PM 103 (1) | ۲۰۲۰ | Filter – Separator | دستگاه جدا کننده ذرات از گاز |
| M – PM – ۱۰۷ (۰) | ۲۰۱۹ | Vortex Pilot Gas Heater | دستگاه گرم کننده گاز، نوع لوله گردابی |
| M – PM – ۱۰۰ (۰) | ۱۳۷۵ | Odorizer , By-Pass Type for local manufacturing | دستگاه بودار کننده گاز، نوع عبوری |
| M – PM – ۱۰۱ (۰) | ۱۳۷۵ | Odorizer , Injection Type | دستگاه بودار کننده گاز نوع تزریقی |
| M – PM – ۱۰۲ (۰) | ۱۳۷۶ | Odorizer , Meter Driven Type | دستگاه بودار کننده گاز نوع قاشقکی |
| M – PM – ۱۰۴ (۲) | ۱۳۹۱ | Atmospheric Indirect Water Bath Heaters | دستگاه گرم کننده گاز غیر مستقیم – آبی. نوع مشعل اتمسفری |
| M – PM – ۱۰۵ (۱) | ۲۰۱۷ | Gas Filter – dry type | فیلتر گاز – نوع خشک |
| M – PM – ۱۰۶ (۲) | ۲۰۲۱ | – | تجهیزات گرم کننده گاز (غیر مستقیم – آبی). نوع مشعل دمنده دار |
| استاندارد IGS – DN : شبکه توزیع | |||
| کد استاندارد IGS | سال تصویب | عنوان انگلیسی استاندارد | عنوان فارسی استاندارد |
| C – DN – ۰۰۹ (۰) | ۱۳۹۵ | – | جوشکاری و اجرا با لوله پلی اتیلن در قطرهای ۱۲۵ تا ۲۲۵ میلی متر |
| M – DN – ۰۰۷ | ۱۳۹۲ | Composite Cover and Frame for Distribution Network Valve Holes | قاب و دریچه کامپوزیتی برای حوضچه شیرهای شبکه گاز رسانی |
| M – DN – ۰۰۶ (۰) | ۱۳۹۲ | Handling, Transportation and Storage of P. E. Pipes, Fittings and Valves | جابجایی، حمل و نقل و انبار لوله، اتصالات و شیرآلات پلی اتیلن |
| C – DN – ۰۰۸ (۰) | ۱۳۹۴ | Code of Practice for Secure Implementation of City Gas Distribution Polyethylene Networks Against Attacks | روش های ایمن سازی اجرای شبکه های پلی اتیلن توزیع گاز شهری در مقابل حملات جوندگان |
| I – DN – ۰۰۱ (۰) | ۱۳۹۶ | Construction and Leakage Test for Distribution Networks | آزمایش مقامت و نشتی شبکه های توزیع و تغذیه |
| C – DN – ۰۰۵ (۰) | ۱۳۹۷ | – | آموزش، ارزیابی، و صدور گواهینامه صلاحیت جوشکاران لوله و اتصالات پلی اتیلن به روش لب به لب |
| C – DN – ۱۰۰ (۰) | ۱۳۹۸ | – | اجرا و راه اندازی خطوط تغذیه – بخش اول ۲۵۰ تا ۳۵۰ پوند بر اینچ مربع – بخش دوم ۲۵۰ پوند بر اینچ مربع |
| C – DN – ۰۱۵ (۰) | ۱۳۹۹ | Quality Control of Butt Fusion Gas PE | کنترل کیفیت جوش لب به لب شبکه های پلی اتیلنی گاز |
| C – DN – ۱۰۱ (۰) | ۱۳۹۹ | – | اجرای خطوط تغذیه و شبکه توزیع به صورت رو گذر |
| C – DN – ۰۰۳ (۱) | ۱۴۰۰ | P. E. Electrofusion Welding Quality Evaluation 1- Strip Bend test 2-Crushing (Decohesion Test) | ارزیابی کیفیت جوش الکتروفیوژن با انجام آزمون به دو روش خمکاری نوار جوش و لهیدگی |
| C – DN – ۰۰۲ (۲) | ۱۳۹۵ | P. E. Piping , Welders Assessment | آموزش، ارزیابی، و صدور گواهینامه صلاحیت جوشکاران لوله و اتصالات پلی اتیلن به روش الکتروفیوژن |
| C – DN – ۰۰۱ (۲) | ۱۴۰۰ | Construction and Commissioning of P.E. Gas Networks | اجزاء و راه اندازی شبکه های گاز پلی اتیلنی |
| C – DN – ۰۰۴ | ۱۳۹۰ | P.E. Piping , Code of Practice for PE Fittings Welding and NDT Test | دستورالعمل جوشکاری و آزمون غیر مخرب استحکام و دم نشتی سه راهی انشعاب پلی اتیلن |
| C – DN – ۰۱۱ (۰) | ۱۴۰۰ | Specification and Construction Drawings of Polyethylene Branching Gas Networks | مشخصات فنی و نقشه های اجرایی انشعابات در شبکه ها |
| C – DN – ۰۱۲ (۰) | ۱۴۰۰ | Automatic Gas Shut off System in Gas Reducing Station (CGS & TBS / DRS) Against Earthquake | سامانه قطع خودکار جریان گاز در ایستگاه های تقلیل فشار گاز CGS و DRS / TBS در مقابل زلزله |
| استاندارد IGS – MN : تعمیرات و نگهداری | |||
| کد استاندارد IGS | سال تصویب | عنوان انگلیسی استاندارد | عنوان فارسی استاندارد |
| O – MN – ۰۰۱ (۱) | ۲۰۱۶ | Collection and Exchange of Reliability and Maintenance Data for Equipments in the Natural Gas Industries | دستورالعمل جمع آوری و تبادل اطلاعات نگهداری و تعمیرات و قابلیت اطمینان برای تجهیزات در صنایع گاز طبیعی |
| O – MN – ۰۰۲ (۰) | ۱۳۹۶ | Risk Based Maintenance and Consequence Classification | نگهداری و تعمیرات بر پایه ریسک و طبیقه بندی پیامدها |
جمع بندی
استاندارد IGS از جمله استانداردهای مورد استفاده در صنعت گاز کشور بوده که به واسطه آن می توان اجناس و تجهیزات لازم را طراحی کرده و در پروژه مورد استفاده قرار داد. این استاندارد را می توان در حوزه های مختلف از جمله گازرسانی و خطوط انتقال، شبکه توزیع، ابزار دقیق و اندازه گیری، مواد شیمیایی، الکتریکی و … تقسیم کرد.
آغاز نگارش این استاندارد به دهه ۵۰ شمسی برمی گردد، و از آن تاریخ تا به امروز در حال تکامل است. مهندسان و طراحان می توانند علاوه بر وب سایت شرکت ملی گاز، از طریق وب سایت مجموعه آهن مال نسبت به دانلود استاندارد IGS اقدام کنند. همچنین برای کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص می توانید توسط شماره تلفن ۷۹۶۷۳-۰۲۱ با کارشناسان آهن مال ارتباط برقرار کنید.
